UPDATE mei 2017: vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3: met nieuw gebruiksdata en enkele verbeteringen aan de Drupal omschrijving.
Een vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3 is vragen om commentaar. De fans van Drupal zullen schrijven dat ik bevooroordeeld ben, en de fans van WordPress zullen claimen dat hun systeem echt wel enterprise-ready is. Dit artikel beoogt een overzicht te geven voor iedereen die voor de keuze staat om een nieuwe website te laten maken op basis van één van de drie genoemde systemen: Drupal, WordPress en TYPO3.
Hulp nodig bij uw CMS selectie? Neem dan contact op met ons via ons formulier of sales@roodlicht.com.
Waarom een vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3?
Dit is een relatief gemakkelijk te beantwoorden vraag: waarom een vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3? Dat komt terug uit het volgende. In menige aanbesteding, pitch of verkooptraject waar opensource content management systemen aan deelnamen, kwam ik altijd een van deze drie systemen tegen. Sterker nog. Ik heb zowel voor TYPO3 als Drupal verkooptrajecten of aanbestedingen begeleid (en meestal ook succesvol). Iets dat ik overigens nog steeds veel doe.
Daarnaast zijn deze drie systemen in Nederland én wereldwijd enorm populair. Een vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3 is daarmee wel logisch te noemen.
Om je een beeld te geven van de aantallen installaties wereldwijd per CMS (gebaseerd op diverse bronnen):
Installaties WordPress: 18000000
Installaties Drupal waarvan ca. 1 miljoen in versie 7: 1181000
Installaties TYPO3 CMS: 500000
Een aantal andere redenen waarom ik juist koos voor deze vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3 is dat uit een onderzoek dat ik een maand geleden heb gedaan blijkt dat een groot percentage van de respondenten aangeeft af te willen van de zogenaamde Vendor Lockin (definitie). Daaruit volgt dat de meest eenvoudige keuze is om te kiezen voor een open source content management systeem tegenover een proprietory systeem. De andere reden is dat van de genoemde systemen veel meer informatie te achterhalen is via desk research, dan van andere gesloten systemen.
Om tot deze vergelijking te komen zijn alle drie de systemen geïnstalleerd geweest. Specifiek is gebruik gemaakt van TYPO3 CMS versie 8 LTS, Drupal 8 en WordPress 4.7. Voor de vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3 zijn van al deze versies de stabiele versies gebruikt. De installaties zijn allen gedaan op ofwel eigen servers, ofwel bij cloud hosters als Platform.sh. Qua onderzoeksdata is verder gebruik gemaakt van informatie afkomstig van de verschillende ‘leveranciers’-websites (drupal.org, typo3.org, wordpress.org), als ook van Wikipedia, en een in maart-april van dit jaar uitgevoerd onderzoek voor de vergelijking Drupal, WordPress en TYPO3.
WordPress
Iedereen met weinig technische kennis zet een WordPress site op. Dat maakt het heel lastig om het kaf van het koren te scheiden. Elk reclamebureau, elke student, eigenlijk iedereen kan dit wel. En met de hoeveelheid aan gratis en premium (betaalde) templates, youtube filmpjes en handleidingen zet je zo een knappe site op.
Grootste voordeel: WordPress is gericht op de eindgebruiker voor zowel de bouw als de inrichting. Out-of-the box kent het een groot aantal standaard functionaliteit. Uiteraard enkele basis elementen als een formulier of specifieke veiligheidsinstellingen ontbreken. Maar het kent een handige stap-voor-stap installatie die je snel op weg helpt.
WordPress is gemakkelijk uit te breiden. Dat doe je vanuit de plugin omgeving. Daar selecteer je eenvoudig de functionaliteit dat je zoekt, en je installeert de plugin zonder te hoeven coderen.
WordPress voor redacteuren
Is het makkelijk om mee te werken? Voor redacteuren, zeker. Je hebt een beheerlint bovenin waarmee je pagina’s kunt bewerken. WordPress kent geen verkenner, wel heb je een overzichtspagina met daarop de pagina’s of de berichten (dat zijn de artikelen). Daar zit ook een zoekfunctie op, die enigszins kan helpen met het vinden van de juiste pagina. De makkelijkste manier is werken via de voorkant, nadat je bent ingelogd.
WordPress kent verschillende content editors. Standaard is deze al redelijk gebruikersvriendelijk. Heb je echter een commerciële variant, bijvoorbeeld Cornerstone of VisualComposer, dan kan het nog gebruikersvriendelijker worden.
Uitbreidbaarheid van WordPress
WordPress kent de meeste plugins van alle hier vergeleken CMS-en. Wel 50.000. Het uitbreiden van het CMS, en daarmee de functionaliteit is relatief simpel en direct vanuit de beheeromgeving van WordPress.
Afhankelijk van de gekozen plugins, heb je ook best wel geavanceerde interfaces. Meestal is dat bij betaalde plugins. Heb je een gratis variant, dan is de interface soms wel raar, onduidelijk of zeer complex.
WordPress kent een regelmatige update cyclus. Heb je een vrij simpele website, dan kun je de updates van WordPress automatisch laten plaatsvinden.
Wat zijn de nadelen van WordPress?
Er zijn ook nadelen aan WordPress.
Echt geniale ontwikkelaars in Nederland die op hoog niveau WordPress kunnen programmeren zijn op een aantal handen te tellen. Daarmee ben je dus snel aangewezen op knappe integrators die ook wel WordPress kunnen programmeren, maar die niet op core level expertise hebben.
Design en applicatie: niet goed gescheiden
De scheiding van content, design en applicatie is beroerd. En beroerd is zacht uitgedrukt. Alles is uit elkaar getrokken en verwijst vervolgens in PHP-elementen weer naar elkaar. Als je vervolgens een specifieke design wens hebt binnen een bestaand template of je moet zaken aanpassen om te voldoen aan de Webrichtlijnen, dan moet je gebruik maken van een child waarin je vervolgens de aanpassingen plaatst. Dan, niet te vergeten, als je gebruik maakt van zogenaamde shortcodes die uniek zijn voor een specifiek template, dan werken die prima als een soort van unieke scripttaal voor editors binnen dat specifieke template. Migreer je naar een ander template, dan moet je handmatig die shortcodes verwijderen. Die werken namelijk alleen in dat specifieke template. En die zooi zit wel in je database in je content. Migreer je naar een ander CMS, dan zit dat ook in je andere CMS.
WordPress plugins niet uniform
Vaak breid je WordPress uit met een groot aantal plugins. Zo heb je plugins voor SEO, caching, formulieren, pop-ups, banners enz. Omdat deze plugins gemaakt zijn door andere ontwikkelaars, is de interface altijd anders. Ook is het niet altijd logisch op welke wijze je toegang krijgt tot de plugin. Dat zorgt soms voor een zoekplaatje.
Omdat er geen kwaliteitscontrole is op al die plugins, is het niet altijd duidelijk of ze veilig zijn of doen wat ze beloven. Verder wordt er zelden getest of de plugins wel samenwerken met andere plugins die je gebruikt. Combinaties kunnen altijd je website slopen zonder dat je het weet.
Wel is het zo dat de community gestimuleerd wordt om te stemmen op plugins. Zo kun je aan het aantal sterren bij een plugin zien hoe goed ze ontvangen zijn. Bovendien kun je ook commentaar lezen over de plugins. Wel kan het dus zijn dat je naar commentaar zit te kijken van oudere versies, waarbij de problemen inmiddels zijn opgelost.
Overigens bieden WordPress plugin ontwikkelaars soms ook commerciële plugins aan. Er is dan soms een gratis variant met beperkte functionaliteit, en een betaald met volledige. Of, er is alleen een betaalde variant. Prijzen lopen dan uiteen van enkele tientjes tot een paar honderd euro. Ook kom je abonnementsvormen tegen.
WordPress performance
De performance is niet altijd denderend. De voorkant is vrij goed te optimaliseren, alhoewel het wel wat werk is. De achterkant is moeilijker te optimaliseren. Echt cachen is er niet bij. Dus bij een grote website met veel functionaliteit vergt ofwel een zeer zware webserver, ofwel je zult moeten accepteren dat je een trage backend hebt.
WordPress is vrij zwaar op de database. Op het moment dat je een vrij complexe of zware omgeving hebt (ofwel door de hoeveelheid, ofwel door de hoeveelheid bezoekers), is de schaalbaarheid van de database een achilleshiel. Uiteraard is dat wel op te lossen, maar in vergelijking met andere systemen staat dit niet in verhouding.
Veiligheid WordPress
Een belangrijke vraag is uiteraard of WordPress veilig is. Uitsluitend als je pro-actief bezig bent met WordPress, en ook in je beheersactiviteiten actief updates draait, dan is WordPress veilig te houden. Maar, je krijgt het niet cadeau. In 2016 had alleen al de core van WordPress 22 serieuze veiligheidslekken. De cijfers van alle plugins zijn wel belangrijk, maar omwille van de vergelijking niet relevant.
Drupal
Drupal heb je momenteel in 2 versies. Versie 7 en versie 8. Het is nu nog onduidelijk tot hoe lang versie 7 beschikbaar blijft. De nieuwste versie is versie 8. Voor deze versie zijn nog niet alle plugins geschikt gemaakt. Een plugin voor versie 7 werkt uiteraard niet in versie 8. Op dit moment is de community ook sterk verdeeld. Veel ontwikkelaars geven ook aan nog steeds nieuwe websites te ontwikkelen op basis van versie 7. Ook al is dit de oude versie. (bron). Overigens mag je verwachten dat de serieuze bureau’s uitsluitend nog ontwikkelen met Drupal 8.
Drupal wordt door heel veel Nederlandse bedrijven als CMS oplossing ingezet. Het is redelijk eenvoudig voor ontwikkelaars om websites mee te bouwen. Door de veelzijdigheid en de grote hoeveelheid aan distributies zijn er meer bedrijven die op hoger niveau mee programmeren aan Drupal. Complexe oplossingen zijn daardoor relatief gemakkelijk in te vullen met bureau’s.
Drupal voor redacteuren
Hoe werkt het nu voor redacteuren? Bij Drupal heb je een beheerlint boven je webpagina waarmee je aan je content kunt werken. Daarmee vertoont het enigszins overeenkomsten met WordPress en in mindere mate met TYPO3. Net als bij WordPress is er geen verkenner boom waarin je je content kunt selecteren. Bij een kleine website is dat geen probleem, bij een grote website zou dit enigszins tot problemen kunnen leiden als je een bepaalde mate van overzicht wenst.
Maar dit is simpelweg een kwestie van wennen. Het voordeel van Drupal is dat het beheermenu wel een stuk overzichtelijker is dan bij WordPress. De inhoud staat bij elkaar, en met filters kun je dat beperken tot het type content dat je wilt bewerken.
Ook kun je als redacteur kiezen voor snelbewerken. Dat maakt het aanpassen van de inhoud op specifieke pagina’s heel laagdrempelig. Drupal noemt dat inplace editing. Het is inderdaad handig en snel, maar het blijft een formuliertje.
Uitbreidbaarheid van Drupal
Wat zijn de nadelen van Drupal en Drupal 7 EOL in 2020?
Natuurlijk kleven er ook nadelen aan Drupal. Ik vind het best wel een karige bedoening als je de standaard Drupal core pakt en deze installeert. Eigenlijk is het meer noodzaak dan luxe om een distributie te installeren. Een ander zwakte bod is het gebrek aan een roadmap. Anno 2017 is het niet meer goed te praten om een datum te geven wanneer een volgende major release komt. Een CMS met een dusdanige grote community en ditto bureau’s die hun omzet halen uit Drupal, moeten tijdig geïnformeerd zijn wanneer versie 9 op de markt komt. Als die namelijk op de markt komt, dan is versie 7 end-of-live. Dit is zeker van belang, omdat je niet kunt migreren naar versie 8, maar echt opnieuw moet bouwen.
De enige voorbeeld-roadmap waar een idee kan worden gekregen over de doorontwikkeling van Drupal staat hier. Ik vind dat vaag. Wat wel duidelijk is, is dat versie 7 vanaf de lanceer datum van Drupal 8 LTS (zeer waarschijnlijk de 8.4 die in oktober 2017 op de markt komt) alleen nog maar security updates krijgt. Volgens dat zelfde schema zou Drupal 7 end of life zijn begin 2020, dan komt tevens versie 9 op de markt. (maar er kunnen geen rechten aan dat schema worden ontleend).
Een erg groot nadeel is het feit dat er nu nog steeds gebouwd wordt met versie 7, terwijl het een gegeven is dat je niet kunt migreren van 7 naar 8. Forward compatibility is er totaal niet. Het is ook maar de vraag of de functionaliteit dat er in versie 7 is, beschikbaar komt in versie 8. Wel heeft Dries Buytaert in zijn Keynote op DrupalCon in Baltimore (april 2017) aangegeven dat Drupal 8 wel forward compatible is naar Drupal 9. (slides)
Onduidelijkheid over Drupal 7 & Drupal 8
Ik stipte het al eerder aan, het feit dat je twee versies hebt. Nu is dat bij TYPO3 ook zo dat er meerdere versies zijn, echter bij Drupal is het een serieus probleem. De reden hiervoor zit hem in het feit dat er voor Drupal 7 op dit moment ca. 13.000 modules zijn, en voor Drupal 8 slechts 3100. Dat zorgt er dus ook voor dat de adoptie graad voor Drupal 8 laag blijft.
Drupal Enterprise Ready?
Performance Drupal
Veiligheid van Drupal
TYPO3 CMS
TYPO3 zit momenteel in versie 8. Daarmee is er een einde gekomen aan de gratis ondersteuning voor versie 6.2. Versie 7, die 1,5 jaar geleden is gelanceerd wordt nog gedurende 18 maanden onderhouden.
TYPO3 wordt door een groot aantal organisaties in Nederland ingezet. Er is een Wel is de groei redelijk stabiel door de enorme concurrentie van andere CMS-en als Drupal en WordPress.
Een van de belangrijkste redenen waarom TYPO3 in aantallen minder groot is als Drupal en WordPress, is de late adoptie van het bieden van distributies en standaard themes die geïnstalleerd kunnen worden. Een ander argument dat steekhoudt, is de relatief complexe manier waarop een site in TYPO3 moet worden opgezet. Lange tijd was er geen startpakket waarmee je na installatie direct aan de slag kon. Nu is dat er wel, maar deze achterstand op Drupal en WordPress is niet meer in te halen.
TYPO3 is anders dan Drupal en WordPress. De opzet is dat het werkt met een verkenner balk waarin pagina’s geselecteerd kunnen worden. Afhankelijk van het type pagina, zijn de bewerkelementen aanwezig. Zeker bij grote websites werkt dan heel prettig.
Een van de sterke onderdelen van TYPO3 is dat out-of-the-box de meeste functionaliteit dat nodig is voor een serieuze website al aanwezig is. Denk dan aan meertaligheid, formulieren, richtexteditor, mooie URL’s, meta data, afbeelding bewerkfunctionaliteit (crop e.d,), workflows, rechtenbeheer, enz. Dat betekent ook dat je als gebruiker ook de garantie hebt dat deze functionaliteit altijd werkt bij elke update.
TYPO3 voor redacteuren
Voor redacteuren werkt TYPO3 heel prettig. De RTE werkt net als bij Drupal, met dat verschil dat je – afhankelijk van de rechten die je hebt – alle functionaliteit direct bij de hand hebt. Door de duidelijke code afspraken is de interface bij nagenoeg alle extensies identiek en sluit dit naadloos aan op de rest van de beleving. Daarnaast heb je als redacteur een zeer gebruikersvriendelijke afbeeldingen editor waarmee je snel je afbeeldingen bijsnijd en focuspunten aanbiedt. Iets dat bij de andere CMS-en alleen via een losse module beschikbaar is. (als het er al is). Bij TYPO3 is dit standaard aanwezig.
Verder is de verwachting dat er een volledig WYSIWYG versie beschikbaar komt. Inmiddels is er al een module beschikbaar die dit kan met TYPO3, met versie 9 zal dit volledig geïntegreerd zijn zo is de verwachting.
Bijzonder is het dat een redacteur een officieel certificeringsprogramma kan volgen. De TYPO3 Certificering for Editors is onderdeel van het totale certificeringsprogramma van TYPO3.
Dankzij de uitgebreide rechtenstructuur die standaard in TYPO3 zit (en welke ook te koppelen is aan de groepen in active directory), is het relatief eenvoudig om een onderscheid te maken tussen verschillende groepen redacteuren. Dat kan zelfs op taalniveau.
Uitbreidbaarheid van TYPO3
Het uitbreiden van de basisfunctionaliteit is heel eenvoudig. Binnen TYPO3 CMS zoek je de extensie op die je wenste te installeren. Zijn er afhankelijkheden, dan krijg je meteen de melding en de mogelijkheid die eerst te installeren. Daarna kun je eenvoudig verder. Uiteraard is TYPO3 wat complexer, dus voor veel extensies geldt dat je wat configuratie moet doen. In veel gevallen helpt de handleiding van de extensie. Vaak is dat iets dat het bureau voor je kan doen. Binnen TYPO3 zijn er ruim 6.000 extensies beschikbaar.
De nadelen van TYPO3
Uiteraard zijn er ook nadelen te benoemen. Zo hoor ik vaak dat het lastig is om leveranciers te vinden in Nederland. Dat klopt om verschillende redenen. Zoals al eerder benoemd is TYPO3 niet het meest makkelijke CMS om mee te starten. Echter daardoor zijn de bureau’s die ermee kunnen werken ook wel in staat om meer complexe zaken op te pakken, dan een gemiddeld WordPress bureau. Om het overzicht van ontwikkelaars te verbeteren is er een partnerprogramma gestart bij TYPO3 GmbH. Via de website kunnen er dan gemakkelijk leveranciers worden gevonden.
Complex product
Door de complexiteit van het product kunnen soms kleine ingrepen vrij kostbaar zijn. Het gemak om een website op te zetten is complex te noemen. Het vergt een paar weken om een goed beeld te hebben hoe je een website maakt met TYPO3.
Niet direct te installeren bij standaard hostingpartijen
Een ander nadeel is dat bij veel hostingpartijen TYPO3 niet gemakkelijk geïnstalleerd kan worden. Gelukkig komen er nu wel goede en betaalbare alternatieven, maar even een website hosten bij een MKB hosting provider is er niet bij.
TYPO3 Enterprise ready?
Aangezien TYPO3 bij uitstek geschikt is voor grote website omgevingen, dringt de vraag zich op in hoeverre TYPO3 geschikt is als enterprise oplossing. Nu is altijd de vraag wat is enterprise ready? Die vraag ga ik hier niet beantwoorden. Wel is het zo dat TYPO3 een groot aantal enterprise eigenschappen bezit, waarmee je als grote onderneming meer zekerheden hebt dan met andere opensource systemen.
Duidelijke roadmap
TYPO3 CMS kent al enkele jaren een duidelijke roadmap. Als vuistregel kan gesteld worden dat er elke 18 maanden een major release uitkomt. Elke major release wordt gedurende 36 maanden kosteloos bijgehouden. Daarna is er de mogelijkheid om tegen meerkosten gebruik te maken van de extended support waarmee de onderhoudsperiode verlengd kan worden met 24 maanden. In totaal heeft een major release daarmee een levensduur van 5 jaar.
Officieel certificeringsprogramma
TYPO3 kent een uitgebreid certificeringsprogramma. Al bijna 10 jaar (sinds 2008) bestaat het TYPO3 Certified Integrator programma. Recentelijk zijn daar de certificeringen voor redacteuren, ontwikkelaars, en consultants bijgekomen. Een overzicht staat op de website van TYPO3. Doordat de meeste examens worden afgenomen bij Pearson Vue, is er ook de garantie op een hoge kwaliteit van deze certificeringen. Ter vergelijking Drupal en WordPress hebben geen certificeringsprogramma.
Vendor-backed-SLA op TYPO3
Een ander aspect is dat sinds vorig jaar ook de mogelijkheid is gelanceerd om een officieel support level agreement af te sluiten op de TYPO3 CMS broncode. Deze SLA wordt aangeboden door TYPO3 GmbH, een volle dochteronderneming van de TYPO3 Association en als zodanig de ‘maker’ van TYPO3 CMS. De SLA biedt daarmee de zekerheid van een ‘vendor-backed-SLA’. Zowel WordPress als Drupal hebben deze optie niet, en als onderneming ben je daar aangewezen op support vanuit de community of het internetbureau.
Performance van TYPO3
De performance van TYPO3 is prima te noemen. Met de komst van TYPO3 versie 7 wordt volop gebruik gemaakt van de snelle versie van PHP (versie 7). TYPO3 versie 8 kan uitsluitend met PHP 7 overweg. Dat is dus ook te merken in de beheeromgeving. Niet alleen de redacteuren merken dit verschil in performance. Gedurende een test werd een record behaald van 7 milliseconden om een volledig gecachete pagina op te vragen in de frontend. Dat is gemiddeld 40% sneller dan dezelfde pagina op een PHP5 omgeving. (bron)
Veiligheid van TYPO3
TYPO3 heeft veiligheid altijd al als basis in haar software gehad. Om die redenen is bijna 10 jaar geleden het certificeringsprogramma gestart. Daarnaast is het core team sterk gefocust op het voorkomen van veiligheidslekken. Daarom worden er voortdurend uitgebreide tests toegepast op het CMS. Een apart security team zorgt er verder voor dat additionele veiligheidslekken op adequate wijze worden opgepakt.
Dit beleid resulteerde er in 2016 in dat er slechts 6 veiligheidslekken waren. In vergelijking Drupal en WordPress kenden beiden een veel groter aantal.